De klimaatdoelen voor 2030 en verder dreigen uit zicht te raken als het kabinet niet snel met effectieve maatregelen komt, en daarna ook koers houdt. Daarvoor waarschuwt de Raad van State in een advies. Tot dusver laat het kabinet op veel terreinen stilstand zien, of zelfs verslechtering. Met name de landbouw en industrie lopen nog ver achter met plannen om de CO2-uitstoot te verminderen.

In de donderdag gepresenteerde klimaatnota erkent het kabinet dat het huidige beleid tekortschiet en belooft het komend voorjaar met extra maatregelen te komen. De Raad van State is niet overtuigd dat dit pakket wel voldoet en op tijd komt om het klimaatdoel voor 2030 alsnog te halen. Nederland loopt al zo’n vijf jaar achter. Daarmee dreigt uiteindelijk ook het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn uit zicht te raken.

Het vorige kabinet was “wellicht wat optimistisch” toen het vorig jaar vaststelde dat met het toen ingezette beleid de klimaatdoelen binnen bereik waren, aldus staatsraad Marijke Vos. Het doel voor 2030 (55 procent minder CO2-uitstoot dan in 1990) lag toen nipt binnen de ramingen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Nu niet meer, en dat komt ook doordat het huidige kabinet maatregelen schrapt, uitstelt of verzacht.

Behalve voor het directe effect daarvan op de haalbaarheid van de klimaatdoelen, waarschuwt de Raad van State ook voor “jojobeleid”. Zowel burgers als bedrijven zijn bereid te verduurzamen, maar dat draagvlak is mede afhankelijk van consistent beleid. Investeringen komen niet van de grond als de overheid onvoldoende zekerheid biedt dat die ook op de langere termijn iets opleveren.

Overvol stroomnet is belangrijk obstakel bij verduurzaming stroomproductie en industrie

Net als vorig jaar adviseert de Raad van State het kabinet om met "absolute prioriteit" het overvolle stroomnet aan te pakken. Netcongestie vormt een "belangrijke belemmerende factor" bij de verduurzaming van zowel de elektriciteitsproductie als de industrie. Mede daardoor komen de maatwerkafspraken waarmee het kabinet grote vervuilers wil helpen verduurzamen, nog niet van de grond.

De landbouw is wat het klimaatbeleid betreft al jaren een zorgenkindje. Het ontbreekt daar nog aan concreet beleid om de uitstoot terug te dringen. Met het schrappen van de stikstofplannen en het bijbehorende miljardenfonds van het vorige kabinet, is de onzekerheid alleen maar toegenomen. Ook op het gebied van mobiliteit (rekeningrijden) en de gebouwde omgeving (de verplichte warmtepomp) neemt het kabinet gas terug ten opzichte van het vorige.

Minister Hermans gaat kijken naar 'alternatief beleid'

Om het klimaatdoel voor 2030 te halen, zijn meer maatregelen nodig dan nu zijn voorzien. Klimaatminister Sophie Hermans neemt daar nog enkele maanden de tijd voor; in het voorjaar komt zij met "alternatief beleid".

Sinds de klimaatdoelen in een wet werden vastgelegd waren ze nog nooit comfortabel binnen bereik. De afgelopen jaren schermde het kabinet nog weleens met beleid dat nog in voorbereiding was, maar nog onvoldoende uitgewerkt om door het PBL te worden meegenomen. Maar ditmaal erkent het dat toch echt meer nodig is dan nu op papier staat.

Het PBL heeft becijferd dat, als alles meezit, de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 52 procent zal zijn afgenomen ten opzichte van 1990. Zelf is het kabinet ook aan het rekenen geslagen. Inclusief de maatregelen die het PBL nog te vaag vond om mee te tellen, komt het tot hooguit 54 procent CO2-reductie. Het doel is 55 procent.

LEES OOK: Vol stroomnet kost Nederlandse economie €40 miljard per jaar